Wat zijn waarden?

Waarden zijn die zaken in ons leven die belangrijk voor ons zijn. Ze vormen de basis waarop wij beslissingen nemen en ze sturen al het menselijke gedrag. Ze zorgen voor:

• De motivatie om bepaalde zaken te benaderen of te vermijden.
• De evaluatie over datgene wat wij hebben gedaan. Was het goed of minder goed, mooi of lelijk, was het waardevol of verloor het juist waarde?

Waarden bepalen uiteindelijk hoe jij je tijd doorbrengt. Ze regeren dus je hele levensstijl. Ze bepalen hoe je op iedere levenservaring zult reageren. De meeste mensen zijn zich niet bewust van hun waarden De waarden bevinden zich in onze onbewuste filters.

Onze waarden zijn zaken waar we fundamenteel naartoe werken. Als we dat niet doen zullen we ons niet compleet en bevredigd voelen. Het gevoel van congruentie, van persoonlijke heelheid en eenheid, komt voort uit het besef dat we in ons gedrag onze waarden naleven. Onze waarden geven aan waarom en voor wie we willen werken, welke relaties we aangaan en waar we wonen. Zij maken uit in welke auto we rijden, welke kleren we kopen en in welk restaurant we gaan eten. Waarden bepalen de redenen waarom je iets doet en zijn de maatstaf voor wat je handelingen je opleveren.

Hoe kunnen we waarden ontdekken?

Wat waarden in de praktijk betekenen en of aan je waarden is voldaan, kun je ontdekken door jezelf de volgende vragen te stellen:

• Wat vind je in een bepaalde situatie belangrijk?
• Waar gaat het jou om?
• Waar let je vooral op?
• Wat moet er goed gaan?
• Wat mag er niet misgaan?

Er is voor ons zoveel van belang, dat het nuttig is na te gaan hoe je waarden zich tot elkaar verhouden. Omdat ze verband houden met de context, zijn de waarden die je in je werk hanteert soms anders dan die bij persoonlijke relaties. We kunnen gebruik maken van het onderwerp waarden om nader te onderzoeken in hoeverre je betrokken bent bij je werk of bij een groep mensen.

Waarden zijn nominalisaties en kunnen door anderen op een totaal andere manier worden geïnterpreteerd (de kaart is niet het gebied, Alfred Korzybski). De waarde “competentie” betekent voor de één wellicht “een taak met succes afronden” en voor de ander “het gevoel tot iets in staat zijn indien je aandacht daarop richt”. Andere voorbeelden zijn: respect, vrijheid, waardering, liefde, etc.

Nominalisaties zijn werkwoorden en bijvoeglijk naamwoorden die omgezet zijn naar een zelfstandig naamwoord. Ze zijn niet tastbaar – ze kunnen niet gezien, aangeraakt, gevoeld of gehoord worden. “Je kan het niet in een kruiwagen leggen.” Een stoel, een knikker of de tafel kan je oppakken en in een kruiwagen leggen; de uitweg, nieuwsgierigheid, hypnose, lessen, liefde, beslissing niet. Ze worden gebruikt als zelfstandig naamwoord, maar geven eigenlijk een handeling of proces aan.

Bij gebruik van een nominalisatie wordt veel informatie weggelaten. Als ik zeg dat Elly veel kennis heeft, heb ik niet gezegd wat ze precies weet en hoe ze dat weet. Als je nominalisaties gebruikt dan zit er geen actie meer in een zin en heeft geen onderwerp meer.

Een voorbeeld. “De beslissing is genomen” is een nominalisatie. Deze zin heeft geen onderwerp. Als je de nominalisatie verwijdert en een onderwerp gebruikt, krijg je: “Ik heb besloten.”

Nominalisaties zijn vaag, geven weinig informatie. In een gesprek, als je iemand meer keuzes wilt geven of gewoon meer wilt weten dan vraag je door op die nominalisaties: Wie heeft die beslissing genomen? Wat is er besloten? Wanneer? Dan vraag je naar de details.

Als iemand zegt “Er is geen uitweg.” kan je vragen stellen over: “Er?” “Wie bepaalt dat?” “Wie zegt dat?” Of je kunt doorgaan op de “Uitweg”: Wat is dat “uitweg”? Wat betekent dat voor jou? Hoe zou het voor jou zijn om een uitweg te hebben?

Door die vragen te stellen laat je die ander nadenken en bewerkstellig je misschien dat die ander méér keuzes krijgt, gaat beseffen waar hij/zij het precies over heeft. Kortom ; iemand komt achter zijn waarden.

een voorbeeld van waarden in een organisatie (10 min)